We beginnen deze virtuele reis in de 8e eeuw van onze jaartelling wanneer de Islamitische kaliefs een nieuw wereldrijk stichten dat zich uitstrekt van Centraal-Azië tot Zuid-Spanje. We reizen in de voetsporen van deze kaliefs en hun bouwmeesters naar de Tempelberg waar de eerste Islamitische monumenten worden gebouwd, geïnspireerd op de artistieke tradities van hun Romeinse en Perzische voorgangers in het Heilige Land en de Levant. We vervolgen de reis naar Syrië, Jordanië, Egypte en Irak.
We bezichtigen de monumentale bouwwerken van Turkije, Perzië en Oezbekistan. En we maken uitgebreid kennis met de unieke Moorse architectuur van Andalusië in Spanje. Zo doorlopen we aan de hand van honderden illustraties van historische bouwwerken en artefacten het evolutieproces van oosterse/islamitische architectuur, ornamenten en iconografie.
Er komen zowel religieuze als seculiere bouwwerken aan bod; moskeeën, mausolea, minaretten, paleizen, kastelen, madrassa’s en karavanserais. We zullen ook nader ingaan op architectonische details zoals ornamentale motieven bestaande uit figuratieve kunst, geometrische patronen, plantmotieven en kalligrafie of schoonschrift. Op deze wijze kruipen we in de huid van de bouwmeesters die streefden naar het ontwikkelen en perfectioneren van technieken voor het vervaardigen van mozaïek, stukwerk, bakstenenornamenten en schitterende keramische toepassingen.
Er komen o.a. de navolgende thema’s diepgaand aan bod:
- De eerste kaliefs en de vreemde bouwmeesters.
- De Ommajadische religieuze en seculiere bouwwerken in Jeruzalem, Damascus en de woestijnen van Syrië en Jordanië.
- De invloed van de Perzische en Romeins/Byzantijnse bouwtechnieken, ornamenten en iconografie op het ontstaan en de vorming van de Islamitische architectuur.
- Het nieuwe epicentrum van de politieke macht en artistieke innovaties in Bagdad en Sammarra in Iraq.
- De techniek en ornamentale functie van Mozaïek, bakstenen en stukwerk in de architectuur.
- Het paradijs op aarde; Arabesk, bloemmotieven, geometrische patronen en kalligrafie.
De stijlen, de technieken en de symbolische betekenis.
- Van ingetogenheid en soberheid naar een bombastische kleurrijke explosie.
De revolutionaire technieken van glazuurwerk deden hun intrede en veranderden het ornamentele landschap drastisch. We zullen stil staan bij de technieken en de uitdagingen, waarmee de bouwmeesters werden geconfronteerd.
- Fatimidische rijk in Egypte verbond als een brug de artistieke wereld in het Midden-Oosten met die in Noord-Afrika, Zuid-Spanje en zelfs Sicilië.
- De Turken; de nieuwe politieke spelers ontpopten zich tot sponsors van indrukwekkende monumentale bouwwerken in Centraal Azië, Iran en Anatolië en schuwden niet de hulp van christelijke bouwmeesters. Het resultaat was een eclectische en unieke architectuurstijl.
- Het tijdperk van Timoer Lenk en de stad Samarkand als de nieuwe parel van de Islamitische architectuur die zich kenmerkte door superlatieven; mooist, grootst, hoogst en vooral kleurrijkst.
- De Moorse veroveraars van Andalusië waren niet alleen de politieke rivalen van de katholieke vorsten, maar vooral van hun eigen geloofsgenoten in Bagdad. Deze rivaliteit manifesteerde zich in een architectuurstijl die zich fundamenteel onderscheidde van de rest van de Islamitische wereld. De gewelven, bogen, koepels in Cordoba maakten de Kalief in Bagdad duidelijk wie in Andalusië de baas was.
Kortom: architectuur als een politiek statement en vooral als een heldendicht.
Docent: Noyan Sahami
Duur cursus: 4 weken, bestaande uit 4 colleges van 2 uur
Prijs: € 120 (inclusief btw)
Data & tijden: 5, 12, 19 en 26 januari 2024
Plaats: kantoor Parsaban te Amsterdam